بیوفیدبک یا بازخورد زیستی نوعی آموزش است که به افراد کمک می‌کند که بتوانند بر بدن خود کنترل داشته باشند و در نتیجه سلامت خود را بالا ببرند. در این روش افراد قادر خواهند بود که عملکردهای بدن از جمله ضربان قلب را با کمک ذهن کنترل کنند. بیوفیدبک در طیف وسیعی از اختلالات از جمله اختلالات اضطرابی کاربرد دارد. همچنین این روش یک درمان بدون ضرر و خطر بوده و در کنار درمان‌های دیگر مکمل مفیدی به نظر می‌رسد.
بیوفیدبک
بیوفیدبک در واقع یک تکنیک مرتبط با ذهن و بدن است. بازخورد زیستی با استفاده از بازخوردهای بینایی و شنوایی به افراد کمک می‌کند روی فرایندهای غیرارادی بدنشان کنترل پیدا کنند. این کنترل می‌تواند روی ضربان قلب، عضلات، فشار خون و درد اعمال شود.
بیوفیدبک چگونه کار می کند؟
بیوفیدبک باعث آرامش می شود و این آرامش به کاهش بعضی از مشکلاتی که به استرس مرتبط هستند، کمک می کند. در طول یک جلسه درمان با روش بیوفیدبک، الکترود هایی به پوست شما متصل می شوند. همچنین حسگر های انگشت نیز می توانندمورد استفاده قرار گیرند.
این الکترود ها و سنسور ها سیگنال ها را به مانیتور می فرستند و این سیگنال ها در مانیتور به صورت صوت، فلاش نور یا تصویری که نشاندهنده قلب و سرعت تنفس، فشار خون، دمای پوست، عرق کردن یا فعایت های عضلانی هستند، نشان داده می شوند. وقتی استرس دارید، این نوع ازعملکرد های بدن تغییر می کنند. سرعت ضربان قلب تان بیشتر می شود، شروع به عرق کردن می کنید و تنفس تان سریع تر می شود. شما می توانید این واکنش هایی که بدن تان نسبت به استرس نشان می دهد را در همان لحظه روی مانیتور مشاهده کنید و وقتی سعی می کنید که آنها را کنترل کنید نیز نتیجه را در مانیتور ببینید.
جلسات بیوفیدبک معمولا در مطب انجام می شود، اما نرم افزار هایی نیز وجود دارند که سنسورهای بیوفیدبک را به کامپیوترتان متصل می کنند. درمانگری که از روش بیوفیدبک استفاده می کند، به شما کمک می کند تا ورزش هایی که برای بدست آوردن آرامش طراحی شده اند را انجام دهید.
برای مثال، ممکن است بخواهید از تکنیک های آرامسازی استفاده کنید تا امواجی که هنگام سردرد توسط مغز فعال می شوند را از بین ببرید.
چند تمرین آرامشی مختلف وجود دارند که از آنها در درمان با روش بیوفیدبک استفاده می شود، مانند:
- تنفس عمیق
- آرامسازی تدریجی ماهیچه ها — سفت کردن و آرام کردن متناوب گروه های ماهیچه ای مختلف
- تصاویر هدایت شده– تمرکز کردن بر روی یک تصویر خاص (مانند رنگ و بافت یک پرتغال) به منظور متمرکز کردن ذهن و داشتن حس آرامش بیشتر
- مدیتیشن ذهن آگاهی– متمرکز کردن افکار و دور کردن احساسات منفی
موارد استفاده از بیوفیدبک
بیوفیدبک تراپی می تواند برای بسیاری از بیماری ها مفید باشد. در ادامه به بعضی از این موارد اشاره می کنیم.
درد مزمن
این روش به شما کمک می کند که مشخص کنید که کدام ماهیچه ها سفت هستند و سپس به شما کمک می کند که یاد بگیرید که چگونه آن ماهیچه ها را آرام کنید. بیوفیدبک می تواند به شما کمک کند تا ناراحتی های ناشی از درد پایین کمر، اختلال مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای (TMJ) و فیبرومیالژیا را کاهش دهید. برای تسکین درد، بیوفیدبک می تواند برای تمام سنین، از کودکان گرفته تا افراد سالخورده، مفید باشد.
درد مزمن
سر دردها از مواردی هستند که کاربرد بیوفیدبک در مورد آنها مورد مطالعه ی زیادی قرار گرفته است. استرس و تنش عضلانی می تواند موجب تحریک میگرن ها و دیگر انواع سردرد و همچنین تشدید آنها شود.
شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهند که درمان با بیوفیدبک می تواند عضلات را آرام و استرس را کم کند تا تکرار و شدت سردرد ها را کاهش دهد. استفاده از روش بیوفیدبک خصوصا زمانی موثر خواهد بود که با استفاده از داروها همراه باشد.
اضطراب
تسکین اضطراب یکی از رایج ترین موارد استفاده از بیوفیدبک است. زمانی که استرس دارید و مضطرب هستید، بیوفیدبک به شما این امکان را می دهد که بیشتراز واکنش های بدن تان آگاه شوید و بعد از آن می توانید یاد بگیرید که چگونه آن واکنش ها را کنترل کنید.
بی اختیاری ادرار
درمان به روش بیوفیدبک می تواند برای افرادی که در کنترل ادرار مشکل دارند، موثر باشد. بیوفیدبک می تواند به زنان کمک کند تا ماهیچه های کف لگن خود را احساس و آنها را تقویت کنند.
این ماهیچه ها خالی شدن مثانه را کنترل می کنند. بعد از چند جلسه درمان با روش بیوفیدبک، زنانی که دچار بی اختیاری ادرار هستند، ممکن است قادر شوند که نیاز شدید به ادرار کردن و تکرار آن را کم کنند.
بیوفیدبک همچنین برای کودکانی که دچار شب ادراری هستند و افرادی که دچار بی اختیاری مدفوع هستند (ناتوانی در کنترل حرکات روده)، مفید است. برخلاف داروهایی که برای درمان بی اختیاری استفاده می شوند، بیوفیدبک عوارض جانبی خاصی را ایجاد نمی کند.
فشار خون بالا
شواهد موجود در مورد تاثیر بیوفیدبک در مورد فشار خون بالا ضد و نقیض هستند. اگرچه به نظر می رسد که این روش فشار خون را کمی پایین می آورد، بیوفیدبک نمی تواند به اندازه ی دارو برای تنظیم فشار خون موثر باشد.
از موارد دیگری که استفاده از روش بیوفیدبک در مورد آنها می تواند مفید باشد، عبارتند از:
- اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD)
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- فشار خون بالا
- بیماری رینود
- جراحت
- آسم
- یبوست
- صرع
- آرتریت روماتوئید
عوارض بیوفیدبک
بیوفیدبک به عنوان یک درمان بدون خطر شناخته می‌شود و عوارض بالقوه‌ای ندارد. البته بی‌خطر بودن نباید منجر به این شود که هر کسی از آن استفاده کند. بهتر است که هر فردی با توجه به شرایط خودش به متخصص مراجعه کند و در صورتی که متخصص صلاح بداند، بیوفیدبک را تجویز می‌کند. تمریناتی چون یوگا و مدیتیشن ممکن است به عنوان درمان گزینه بهتری باشند.