کمرانسان از ۵ مهره کمری درست شده است.در بین ۵ مهره کمری سوراخ هایی وجود دارد که از بین آنها اعصاب بین مهره ای خارج میشوند.هر مهره شامل یک تنه استخوانی در جلو و یک قوس استخوانی در عقب است. قوس استخوانی در واقع تشکیل کانال نخاعی را می‌دهد که نخاع و اعصاب نخاعی در داخل آن قرار میگیرد. مهره های کمر انسان از بقیه مهره های بدن انسان بزرگ تر هستند.
آناتومی جامع ستون مهره
ستون مهره ساختمانی است که از سر تا لگن امتداد دارد و تنه در اطراف آن شکل گرفته است. این ساختمان از استخوان ها، عضلات، و دیگر بافت ها تشکیل شده است.
ستون فقرات یا ستون مهره یا اسپاین Spine از بیش از سی استخوان کوچک تر به نام مهره Vertebrae تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار گرفته اند. در اطراف مهره ها عضلات، لیگامان ها، اعصاب و دیسک بین مهره ای قرار گرفته اند.
قسمت های ستون مهره
کل ستون مهره از بالا تا پایین چهار قسمت دارد که در هر کدام از آنها مهره ها نه در امتداد یک خط مستقیم، بلکه به شکل یک قوس هستند. پس ستون مهره از چهار قسمت قوسی شکل تشکیل شده است که عبارتند از :
- قوس بالایی که در زیر سر قرار گرفته است، قوس گردنی یا سرویکال Cervical بوده و تحدب آن به سمت جلو است این قوس از ۷ مهره تشکیل شده است. این مهره ها را از بالا به پایین و از یک تا هفت بصورت C1-C7 نامگذاری میکنند
- قوس وسطی را قسمت سینه ای یا توراسیک Thoracic میگویند که تحدب به سمت عقب دارد و از ۱۲ مهره تشکیل شده است. قفسه سینه یا قفسه صدری در اطراف این ۱۲ مهره تشکیل شده است. مهره های سینه ای را از بالا به پایین و از یک تا دوازده بصورت T1-T12 نامگذاری میکنند.
- قوس پایینی همان قسمت کمری یا لومبار Lumbar است که به سمت جلو تحدب دارد و از ۵ مهره تشکیل شده است. این ناحیه وزن تنه را تحمل کرده و کمردرد بیشتر در این محل احساس میشود. مهره های کمری را از بالا به پایین و از یک تا پنج بصورت L1-L5 نامگذاری میکنند.
- قسمت خاجی یا ساکروم Sacrum که از به هم چسبیدن چند مهره کوچک درست شده است. استخوان خاجی یا ساکروم ۵ مهره به هم چسبیده است. این استخوان جزیی از حلقه لگن است پس ستون مهره از طریق مهره های خاجی یا ساکروم به لگن متصل میشود.
آناتومی جسم مهره
ستون فقرات از مهره هایی درست شده که پشت سر هم از بالا به پایین ردیف شده اند. هر مهره از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت جلویی که به شکل یک استوانه است و یک قسمت پشتی که شامل تیغه های استخوانی است که به نحوی به یکدیگر متصل شده اند که یک حلقه را تشکیل میدهند. در درون این حلقه نخاع قرار دارد.
اندازه مهره های ستون فقرات با یکدیگر متفاوت است بطوریکه مهره های ستون مهره در بالا کوچک هستند و هرچه به سمت پایین میاییم مهره ها بزرگنر میشوند. شکل مهره های ستون فقرات بجز مهره های اول و دوم گردنی، تقریبا مشابه یکدیگر بوده و خصوصیات مشترکی دارند.
بزرگترین قسمت مهره، یک استخوان استوانه ای شکل است که آنرا تنه Body مینامند و در پشت تنه تیغه های استخوانی وجود دارد که با به هم پیوستن آنها یک حلقه استخوانی ایجاد شده است.
در دو طرف کناری این حلقه دو برجستگی استخوانی بنام زائده های عرضی Transverse process قرار گرفته اند. در پشت این حلقه هم یک تیغه استخوانی به نام زائده خاری یا شوکی Spinal process وجود دارد. زوائد عرضی و خاری مهره محل هایی هستند که از طریق آنها عضلات به ستون مهره میچسبد.
پس عضلات اطراف ستون مهره که موجب خم و راست شدن و چرخش ستون مهره میشوند از طریق اتصال به این زوائد موجب حرکت مهره ها میشوند.
قسمت استوانه ای مهره از جنس استخوان اسفنجی است که روی آن را یک لایه از استخوان کورتیکال فرا گرفته است. همانطور که گفته شد در پشت تنه مهره، زوائد مهره ای یک حلقه تو خالی استخوانی را درست میکنند.
با پشت سرهم قرار گرفتن این حلقه های توخالی مهره ایی که روی یکدیگر قرار گرفته اند یک کانال استخوانی درست میشود که به آن کانال مهره ای Spinal canal میگویند. به این کانال، کانال نخاعی هم میگویند چون در داخل آن نخاع قرار گرفته است.
دیسک بین مهره ای
دیسک بین مهره ای Inter vertebral disc همانطور که از اسمش پیدا است به شکل یک دیسک یا یک استوانه کم ارتفاع است که بین مهره ها قرار میگیرد.
دیسک بین مهره ای مثل لاستیک قابلیت ارتجاعی و تغییر شکل دارد. آنها در واقع ضربه گیر ستون مهره هستند و موقعیکه شما میدوید یا میجهید ضربات و فشارهایی که به ستون مهره وارد میشود در دیسک ها جذب و مستهلک میشود.
ارتفاع دیسک های بین مهره های بالایی کم بوده و هر چه به قسمت های پایین تر ستون فقرات میرویم ارتفاع و کلفتی دیسک بیشتر میشود. ارتفاع دیسک بطور متوسطی یک سانتیمتر است.
دیسک از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت محیطی و یک قسمت مرکزی. قسمت محیطی که به آن آنولوس فیبروزوس Anulus fibrosus میگویند به شکل یک حلقه کلفت و محکم ولی قابل انعطاف مثل لاستیک است.
قسمت مرکزی در داخل قسمت محیطی قرار داشته و نرم و ژله ای است. به این قسمت مرکزی نوکلئوس پولپوزوس Nucleus pulposus میگویند و خاصیت اصلی دیسک یعنی خاصیت جذب کننده شوک و ضربه بخاطر همین قسمت است.
گرچه مهره ها و دیسک بین مهره ای محکم به یکدیگر چسبیده اند ولی انعطاف دیسک بین مهره ای موجی میشود تا مهره های بالایی و پایینی آن بتوانند نسبت به هم حرکت کنند. دو مهره میتوانند نسبت به هم به طرف جلو یا عقب و یا به طرفین خم شوند و یا نسبت به هم بچرخند.
در پارگی دیسک بین مهره ای در واقع قسمت قسمتی از حلقه آنولوس فیبروزوس پاره میشود و محتویات داخلی آن یعنی نوکلئوس پولپوزوس به بیرون از آن راه پیدا میکند. به این بیرون زدگی محتویات داخلی دیسک، فتق دیسک میگویند. این بیرون زدگی میتواند به نخاع یا ریشه های عصبی فشار آورده و موجب بروز علائم سیاتیک شود.
آناتومی مفاصل بین مهره ای
به مفاصل بین مهره های ستون فقرات فاست Facet joint میگویند. این مفاصل در واقع قسمت هایی از زوائد مهره ها هستند که به یکدیگر نزدیک شده و بین آنها غضروف قرار گرفته و به شکل یک مفصل درآمده اند.
در موقع حرکت ستون مهره، این مفاصل هم حرکت میکنند. حرکت این فاست ها و قابلیت ارتجاعی دیسک بین مهره ای است که موجب میشود مهره ها بتوانند نسبت به یکدیگر حرکت کنند.
مفاصل بین مهره ای یا فاست ها کپسول مفصلی دارند که حاوی مایع مفصلی است. این مفاصل با بالا رفتن سن دچار ساییدگر میشوند و میتوانند یکی از علل بروز کمر درد باشند.
آناتومی عضلات ستون مهره
عضلات کمر، ستون فقرات را پایدار و ثابت نگه می‌دارند. ضعف عضلات یا بزرگ بودن شکم باعث میشود که حالت ترازی بدن از بین برود. ناترازی فشار زیادی بر ستون فقرات وارد میکند و باعث بیرون زدگی یا همان فتق دیسک کمر می شود.
پایداری ستون مهره عمدتا به علت رباط ها و عضلات اطراف آن تامین میشود.
آناتومی عضلات ستون مهره
عضلات کمر، ستون فقرات را پایدار و ثابت نگه می‌دارند. ضعف عضلات یا بزرگ بودن شکم باعث میشود که حالت ترازی بدن از بین برود. ناترازی فشار زیادی بر ستون فقرات وارد میکند و باعث بیرون زدگی یا همان فتق دیسک کمر می شود.
پایداری ستون مهره عمدتا به علت رباط ها و عضلات اطراف آن تامین میشود.