کج گردنی (Torticollis)
تورتیکولی به معنای کج گردنی است و اگر کودکی این مشکل را داشته باشد سر او به سمت مخالف چانه چرخیده می شود. در حالی که این بیماری ممکن است دردناک به نظر برسد، معمولا اینطور نیست. هنگامی که کودک با این مشکل متولد می شود آن را تورتیکولی مادرزادی می نامند.
بیماری دیگری به نام تورتیکولی اکتسابی نیز وجود دارد که بعد از تولد ایجاد میشود. در بعضی موارد تورتیکولی اکتسابی چانه ممکن است به همان سمتی که سر چرخیده است متمایل شود.
تورتیکولی در نوزادان نسبتا رایج است. در صد ابتلا به تورتیکولی در پسران و دختران برابر است. کج گردنی ممکن است هنگام تولد و یا تا ۳ ماهگی ایجاد شود. نوزادان متولد شده با تورتیکولی مادرزادی تحرک محدودی در گردن خود دارند اما با درمان هایی مانند تمرینات کششی و تقویتی اکثر نوزادان مبتلا به تورتیکولی در عرض چند ماه میتوانند سر و گردن را به طور کامل حرکت دهند.
علائم کج گردنی در نوزادان :
کودکان مبتلا به تورتیکولی (کج گردنی) مانند بسیاری از نوزادان رفتار می کنند مگر زمانی که نوبت به چرخاندن گردن می شود. کودک با تورتیکولی ممکن است:
• سر را به یک جهت کج کنند (این ممکن است در نوزادان بسیار کوچک دیده شود).
• ترجیح می دهند به جای اینکه با چشم شما را دنبال کنند از بالای شانه به شما نگاه کنند.
• در صورت تغذیه با شیر مادر، فقط یک پستان را ترجیح می دهد.
• سخت تلاش میکنند تا به سمت شما بچرخند و زمانی که نتوانند سر خود را به طور کامل بچرخانند، ناامید می شوند.
• بعضی از نوزادان با تورتیکولی (کج گردنی) به دلیل اینکه تمام مدت در یک جهت میخابند دچار سر تخت (پلاژیوسفالی) در یک یا هر دو طرف سر میشوند یا ممکن است باعث ایجاد توده کوچکی در گردن یا سر شود که مشابه گره در فشار عضله است. هر دوی این مشکلات با بهتر شدن بیماری تورتیکولی رفع می شود.
علل تورتیکولی (کج گردنی) نوزادان
کج گردنی ممکن است به دلایل بسیاری اتفاق بیفتد. در برخی موارد علت روشن نیست اما شایع ترین علل عبارتند از:
• صدمه ناشی از تولد کودک با دستگاه وکیوم
• جراحات ناشی از انبر جراحی
• بیرون کشیدن نوزاد به شکل نامناسب و با زور توسط پزشک در حین زایمان
• عدم تعادل ستون فقرات در رحم
• تولد غیر طبیعی
• گردن کجی اکتسابی می تواند به دلایل زیر باشد:
• التهاب لوزه
• تومورها
• حوادثی مانند سقوط از مکان های بلند
• سندرم گریزل
• دراز کشیدن زیاد در صندلی اتومبیل، کالسکه ها و غیره
• در سایر موارد تورتیکولی (کج گردنی) نوزاد می تواند از طریق انتقال ژن به ارث برده شود.
تشخیص کج گردنی :
به طور کلی معاینه فیزیکی نوزاد ممکن است کجی گردن و فشار عضله و همچنین وجود یک جرم در بخش میانی عضله را نشان دهد. علاوه بر سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، روش های تشخیصی برای تورتیکولی (کج گردنی) مادرزادی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اشعه ایکس: یک آزمایش تشخیصی که با استفاده از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی تصاویری از بافت ها، استخوان ها و اندام های داخلی برای بررسی ناهنجاری های استخوانی گردن و شانه بر روی فیلم ایجاد میکند.
معاینه سونوگرافی: یک روش تصویربرداری تشخیصی که از امواج صوتی با فرکانس بالا و یک رایانه برای ایجاد تصاویر عروق خونی، بافت و اندام برای ارزیابی عضله اطراف توده استفاده می کند. سونوگرافی برای مشاهده عملکرد اندام های داخلی و برای ارزیابی جریان خون از طریق عروق مختلف استفاده می شود.
تشخیص کج گردنی :
به طور کلی معاینه فیزیکی نوزاد ممکن است کجی گردن و فشار عضله و همچنین وجود یک جرم در بخش میانی عضله را نشان دهد. علاوه بر سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، روش های تشخیصی برای تورتیکولی (کج گردنی) مادرزادی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اشعه ایکس: یک آزمایش تشخیصی که با استفاده از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی تصاویری از بافت ها، استخوان ها و اندام های داخلی برای بررسی ناهنجاری های استخوانی گردن و شانه بر روی فیلم ایجاد میکند.
معاینه سونوگرافی: یک روش تصویربرداری تشخیصی که از امواج صوتی با فرکانس بالا و یک رایانه برای ایجاد تصاویر عروق خونی، بافت و اندام برای ارزیابی عضله اطراف توده استفاده می کند. سونوگرافی برای مشاهده عملکرد اندام های داخلی و برای ارزیابی جریان خون از طریق عروق مختلف استفاده می شود.
درمان کج گردنی :
درمان غیر جراحی
روشهای ساده ای برای کشش و رشد عضلات ضعیف در کودک مبتلا به تورتیکولی (کج گردنی) وجود دارد که متخصص اطفال و یا فیزیوتراپیست کودک به شما نشان می دهند.
به عنوان مثال راه های مناسب برای نگهداری او در هنگام تغذیه و راه های ویژه ای برای قرار دادن او در گهواره برای تشویق به حرکت به سمت ضعیف تر توصیه می شود.اگر دستورالعمل به درستی انجام شود،بازیابی می تواند در دو ماه یا در موارد شدید ۶ تا ۱۲ ماه انجام شود.
برنامه تمرینات خانگی معمولا شامل خم شدن و کشش فعال و غیر فعال در طی بازی و خواب برای گسترش حرکت متقارن است.موفقیت برنامه تمرینی بستگی به چگونگی شروع درمان اولیه، تعهد والدین و شدت آسیب عضلانی یا وجود گره ماهیچه ای دارد.
تمرینات روی شکم :
قرار دادن نوزاد روی شکم برای مدت کوتاهی در هنگام بیداری یک تمرین مهم است زیرا به تقویت عضلات گردن و شانه کمک می کند و کودک شما را برای خزیدن آماده می کند.
در ادامه چگونگی انجام این کار بیان میشود:
نوزاد را روی دامان به شکم بخوابانید. کودک را طوری قرار دهید که صورتش به سمت شما نباشد. سپس با کودک خود صحبت کنید یا او را بخوانید و تشویق کنید که به سمت شما برگردد. این تمرین را برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تمرین کنید.
روند درمان :
اکثر نوزادان مبتلا به تورتیکولی (کج گردنی) از طریق تغییر موقعیت و تمرینات کششی بهتر می شوند.
درمان کامل ممکن است به مدت ۶ ماه و در بعضی موارد یک سال یا بیشتر طول بکشد.
تمرینات کششی برای درمان تورتیکولی اگر بین ۳ تا ۶ ماهگی شروع شود به احتمال زیاد به خوبی موثر خواهند بود.
اگر متوجه شوید که تورتیکولی کودک شما با کشش بهبود نمی یابد با پزشک خود صحبت کنید.
کودک شما ممکن است داوطلب مناسبی برای عمل جراحی آزادسازی عضله باشد که درمان بسیاری از موارد تورتیکولی است که تنها با کار درمانی بهبود نمی یابد.[/vc_column_text][vc_empty_space][vc_column_text]
فیزیوتراپی و درمان تورتیکولی :
فیزیوتراپی یکی از راه‌های درمان و توانبخشی تورتیکولی کودکان و بزرگسالان است.
فیزیوتراپیست از ترکیب ماساژ ملایم سر، تراکشن و کشش غیرفعال برای شل کردن بافت‌های گردن استفاده میکند.
در غالب اوقات عضله مبتلا در کجی گردن ماهیچه استرنوکلئیدماستوئید است.
این عضله در انتهای میانی گردن یا استخوان کلار قرار گرفته و به استخوان ماستویید برجسته پشت گوش متصل شده است.
ماهیچه استرنوکلئیدماستوئید باعث چرخش و حرکت سر به سمت طرفین میشود.
اقدامات درمانی بر کشش و حرکت دادن عضله استرنوکلئیدوماستوئید تمرکز دارد.
در نوزادان مبتلا به تورتیکولی مادرزادی، فیزیوتراپی سخت برای کشش عضلات آسیب دیده باید در چند ماه پس از تولد آغاز شود.
شروع سریع اقدامات درمانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا در صورت شروع دیر هنگام درمان یا ناموفق بودن اقدامات ممکن است برای اصلاح این وضعیت نیاز به انجام عمل جراحی روی عضلات گردن کودک باشد.
فیزیوتراپیست آموزش هایی به پدر ومادر نوزاد می دهد که رعایت آنها جزئی از درمان است، مانند:
- آموزش روش صحیح شیر دهی،بغل کردن،خوابیدن و بازی کردن بنا بر این مسئله که کدام سمت نوزاد مبتلاست.
- گهواره نوزاد رو طوری قرار بدهید که مجبور شود برا دیدن افراد خانواده سرش را به سمت مقابل بچرخاند.
- با اسباب بازی های جذاب و صدا دار از سمت مخالف با او بازی کنید.
- نوزاد را به شکم بخوابانید و سعی کنید سر و گردنش را در خط وسط بدن نگه دارید و از سمت مقابل صدایش کنید.
- مادر در طول روز باید اسباب بازی های بچه را در سمتی بگذارد که بچه سرش را به طرفی که مشکل دارد بچرخاند. در حین جابجا کردن بچه وی را باید طوری این طرف و آنطرف برد که مجبور شود سرش را به طرفی که مشکل دارد بچرخاند.
- وقتی بچه را در تخت میگذاریم باید او را رو به دیوار بخوابانیم تا مجبور شود سرش را برای دیدن اطراف به طرفی که مشکل دارد بچرخاند و در موقع شیر دادن هم بچه را در جهتی قرار دهیم که مجبور شود سرش را به طرف دیگر بچرخاند.
درمان دیگری که در این بیماران مفید است نرمش های کششی گردن است.
این نرمش ها با حرکت دادن سر انجام میشود به نحوی که چانه بچه و گوش بچه شانه او را لمس کند.
نرمش ها را پزشک یا فیزیوتراپ به مادر آموزش داده و مادر روزی چند بار آنها را برای بچه انجام میدهد.
این عارضه در ۹۰ درصد موارد با اقدامات و نرمش های ذکر شده خوب میشود.
معمولا این درمان ها تا سن یکسالگی ادامه میابد.
اگر تا این سن بچه خوب نشد نیاز به درمان جراحی وجود دارد.
در حین جراحی پزشک ارتوپد طول عضله کوتاه شده را با انجام برش هایی در آن بلند میکند.
بعد از جراحی بچه باید تا مدتی بریس های گردنی مخصوصر را بپوشد و فیزیوتراپی را ادامه بدهد.
وقتی کودکتان در خواب است، بهتر است او را به نحوی به پشت یا پهلو بخوابانید که وضعیت سر در جهت خلاف خم‌شدگی قرار گیرد.
او را در هنگام قرار دادن روی شکم طوری بخوابانید که صورتش دورتر از عضله مبتلا قرار گیرد و وقتی هم که بیدار شد، او را نسبت به پنجره و اشیائی نظیر تابلو و… طوری قرار دهید که وقتی سعی در نگاه کردن به آنها دارد، مجبور شود سرش را به آن سو برگرداند که در نتیجه عضله در حالت انقباض، تحت کشش اجباری قرار گیرد.
با انجام این روش ساده، در غالب موارد، بدون اینکه به عمل جراحی نیاز باشد، می‌توان این نوع گردن کجی را درمان کرد.
درمان جراحی تورتیکولی :
معمولا عمل جراحی بخصوص در زمان ایجاد اختلال، خیلی توصیه نمیگردد.
در نوزادان که درمان بیشتر به صورت کنسروانتیو بوده و علاوه بر انجام فیزیوتراپی، والدین نیز باید تمرینات و کششها را با دقت در خانه به طور مداوم انجام داده تا مشکل به طور کامل برطرف گردد.
در صورتیکه سن کودک بیشتر شده باشد و گردن حالت انعطاف پذیری خود را از دست داده باشد ، که این مشکل در بزرگسالان هم شایع بوده و اکثرا ریشه در کودکی دارد، فرد به انجام عمل جراحی توصیه میگردد.
در عمل جراحی، جراح با آزاد سازی عضلات درگیر سعی در تغییر شکل وضعیت گردن دارد.
پس از جراحی نیز فرد تا مدتی بنا به صلاحدیدی جراح، از بریسهای مخصوص استفاده میکند و همچنین برای کامل شدن شرایط عمل، فرد باید توانبخشی را انجام داده و تا مدتی تحت نظر فیزیوتراپیست به انجام نرمشها مخصوص بپردازد.