واریس اندام های تحتانی

واریس بیماری مربوط به رگها است که با ایجاد غده های کوچک روی پوست ایجاد می کند و شاهد رگهای بنفش یا آبی تیره در این محلها خواهید بود. گاهی به جز ظاهر نامناسب، این رگهای واریسی از خبر از مشکلات جدی تری وریدی می دهند.

واریس، شایع ترین بیماری عروقی انسان است که حدود 10 تا 20 درصد جمعیت را مبتلا می کند. وریدهای واریسی به صورت عروق طویل، متسع و پر پیچ و خم و غالباً در سطوح داخلی اندام تحتانی دیده می شوند.

اتساع غیر عادی وریدها می تواند در مکان های متفاوتی از بدن شامل طناب اسپرماتیک (واریکوسل)، مری (واریس مری) و آنورکتوم (هموروئید) رخ دهد. توصیف اولیۀ واریس و نیز کشف ارتباط آن با بارداری، ضربه و ایستادن طولانی مدت به قرن ها قبل بر می گردد.

واریس یک بیماری شایع است که در آن دیواره سیاهرگ های بدن متورم شده و برجستگی های پیاز مانندی را به وجود می آورد. این مشکل بیشتر در دیواره سیاهرگهای پا شایع است. سیاهرگها دارای دریچه هایی برای کنترل جریان خون هستند. زمانی که این دریچه ها دچار مشکل شوند، واریس به وجود می آید. اغلب بیماری واریس مشکل جدی نیست اما گاهی می تواند نشان دهنده بیماری جدی انسداد رگ های عمیق باشد حتما باید تحت درمان قرار بگیرد. واریس می‌تواند تامین مواد مغذی برای پوست و ماهیچه را دچار مشکل کند و مشکلات جدی مثل قانقاریا و زخم را ایجاد کند.

عملکرد وریدهای اندام تحتانی که وظیفه برگشت خون به قلب را برعهده دارند به میزان بسیار زیادی وابسته به کارایی و فعالیت عضلات می باشد.بنابراین بی حرکتی به هر دلیلی و یا کاهش کارایی عضلات باعث اختلال در عملکرد سیستم وریدی می گردد که یکی از عوامل مهم ایجاد ترومبوز وریدی است.البته اختلالات سیستم وریدی می توانند مربوط به اختلال در عملکرد دریچه های دولتی (دریچه های لانه کبوتری که از برگشت خون در وریدها جلوگیری می کنند و باعث هدایت جریان خون به سمت مرکز می گردند)یا ضعف داخلی دیواره ورید و… هم باشند.

وریدهای اندام تحتانی به سه دسته تقسیم می شوند که عبارتنداز:

• وریدهای سطحی(superficial veins)
• وریدهای عمقی(deep veins)
• وریدهای ارتباطی یا سوراخ کننده(communicating or perforating veins)

وریدهای سطحی:    

شامل ورید سافن کوچک(smal or lesser saphenous vein) و سافن بزرگ (greater saphenous vein)می باشند.ورید سافن کوچک(ssv) از پشت قوزک خارجی و قسمت پشتی ساق پا به سمت بالا صعود کرده و کمی بالاتر از مفصل زانو به ورید پوپلیتئال(مربوط به ورید عمقی)می پیوندد.ورید سافن بزرگ(gsv) که طولانی ترین ورید بدن انسان می باشد از ورید مارژینال داخلی پا مبدا می گیرد و در ابتدای مسیر خود از جلوی قوزک داخلی عبور کرده و در مسیر داخلی ساق و سپس ران درنهایت وارد ورید رانی(فمورال)می شود.البته ورید سافن بزرگ بویژه در قسمت ساق پا به واسطه وریدهای ارتباطی با وریدهای عمقی ارتباط برقرار می نماید.ورید سافن بزرگ ده الی بیست دریچه(valve) دولتی و ورید سافن کوچک هفت الی سیزده دریچه دارد.وجود این دریچه ها جهت جریان خون به سمت مرکز و قلب ضروری است.

وریدهای عمقی:

وریدهای عمقی شریان های اصلی اندام تحتانی را همراهی می کنند و دریچه های بیشتری نسبت به وریدهای سطحی دارند.شاخه های کوچکتر وریدهای عمقی و همچنین وریدهای عمقی تیبیال قدامی به وریدهای عمقی تیبیال خلفی می پیوندند و ورید پوپلیتئال را بوجود می آورند.ورید پوپلیتئال که دارای چهار دریچه می باشد به طرف بالا صعود کرده و در انتهای مسیرش ورید فمورال نامیده می شود.ورید فمورال دارای چهار الی پنج دریچه می باشد.

وریدهای ارتباطی یا سوراخ کننده:

این وریدها نقش ارتباطی دارند و در نواحی مختلف به سیستم وریدهای سطحی و عمقی می پیوندند.وریدهای واریسی (varicose veins) چگونه پدید می آیند؟

با توجه به اینکه وریدهای واریسی در افراد شایع می باشد,به علل اصلی این مشکل که در وریدهای سطحی اتفاق می افتد می پردازیم. در این وضعیت وریدهای سطحی دچار گشادی,پیچده شدن و تغییرات تخریبی تدریجی می شوند.

وریدهای واریسی به دو علت ایجاد می گردند:

• علل اولیه: بیشتر به علت نقص دریچه های دولتی(دریچه های لانه کبوتری)وریدهای سافن,اختلال و ضعف ساختار داخلی دیواره ورید سطحی و یا افزایش فشار داخل مجرا ایجاد می گردد.این حالت در خانم ها شایع است.
• علل ثانویه: بیشتر مربوط به انسداد یا اختلال در عملکرد سیستم وریدی عمقی و همچنین نارسایی دریچه های وریدهای ارتباطی(سوراخ کننده)است که در این موارد باعث انتقال فشار به وریدهای سطحی می گردند.

اگر وریدهای واریسی درمان نشوند و گسترش یابند باعث زخم های پوستی می شوند و گاها یک ورید واریسی به علت پارگی ایجاد خونریزی می کند.

علائم واریس چیست؟

مشخصترین علامت این بیماری، وجود سیاهرگهای واریسی در زیر پوست است. هرچند در برخی افراد این بیماری بدون هیچ علائم خاصی است. علائم واریس ممکن است خفیف یا شدید باشد. علایم واریس خفیف عبارت است از:

• احساس سوزش، درد یا سنگینی در پاها موقع زیاد نشستن یا ایستادن
• تورم در محل واریس
• ظاهر شدن رگهای آبی یا بنفش تیره
• احساس خارش پوست روی محل قرار گرفتن سیاهرگهای واریسی
واریس های شدید با علائم زیر همراه هستند:
• کرامپ عضلانی موقع خواب
• ورم و درد در پاها به خصوص ساق پا موقع ایستادن و نشستن طولانی
• قرمز شدن رنگ پوست در محل واریس
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست در محل
• التهاب پوست در آن محل
• به وجود آمدن زخم های باز
• خونریزی رگهای واریسی در اثر کوچکترین ضربات

علل بروز بیماری واریس

علل بیماری واریس ممکن است به یک یا چند مورد زیر مرتبط باشد:

• ضعیف بودن دریچه ها و رگها
• بالا رفتن سن
• ژنتیک و وراثت
• اضافه وزن، چاقی
• بارداری:
• یائسگی
• ایستادن های طولانی مدت
• فشار دراز مدت روی رگها به دلیل یبوست، مشکلات پروستات، سرفه های مزمن 

درمان واریس :

درمان هر دو نوع اولیه و ثانویۀ واریس در درجۀ اول شامل برنامه ای است که به منظور کنترل نارسایی وریدی انجام می شود. این برنامه شامل استفاده از جوراب های الاستیک حمایتی، بالا گرفتن متناوب پاها و انجام تمرینات مداوم می باشد.

از جمله راههای درمان واریس عبارت است از:

• درمان یبوست:اولین قدم برای درمان واریس پا است. زیرا یبوست فشار را روی سیاهرگهای ساق پا بیشتر می کند.
• پوشیدن جوراب واریس : که موجب کاهش درد، بهبودی زخم ها و کاهش ورم اندام تحتانی میگردد
• دارو درمانی : شامل مصرف قرص و پماد برای واریس است که روشهای موقتی درمان هستند.
• درمان فیزیوتراپی واریس : روشهای درمانی فیزیوتراپی برای جدی واریس کاملا موثر است.
• بالاتر از قلب قرار دادن پاها : 
• جراحی: اگر روشهای درمانی دیگر جواب ندهد، بستن و یا برداشتن وریدها به ناچار باید عمل جراحی انجام شود.

راههای پیشگیری بیماری واریس

به کمک روشهای زیر می توانید از بروز واریس جلوگیری کنید:

• وزن متناسب
• پرهیز از طولانی ایستادن
• ورزش منظم و پیاده روی
• پیشگیری از یبوست
• نکشیدن سیگار
• نپوشیدن لباسهای تنگ
• رژیم غذایی غنی از فیبر و مصرف روزانه ویتامینها

درمان واریس با فیزیوتراپی :

بسیاری از روشهای بالا برای درمان واریس خفیف موثر هستند. اما برای درمان واریس های شدید، پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع می دهد. اگر با روشهای فیزیوتراپی درمان نشوید، مجبورید آخرین درمان یعنی جراحی را انتخاب کنید. فیزیوتراپیست با توجه به شدت واریس و علت بیماری ممکن است از روشهای زیر برای درمان فیزیوتراپی واریس استفاده کند:

تمرین درمانی :

یکی از روشهای درمان واریس تمرین درمانی است که شامل برخی حرکات ورزشی و تمرینات برای درمان آسیب دیدگی ها است. برای انجام حرکات تمرین درمانی ممکن است به دستگاههایی نیاز داشته باشید که در مرکز فیزیوتراپی در اختیار شما قرار می گیرد. حتی ممکن است فیزیوتراپیست ورزش درمانی هایی را تجویز کند که در خانه انجام دهید. ورزش درمانی کمک می کند درد و تورم در عضلات و بافتهای واریسی کاهش یابد. همچنین برخی حرکات ورزش درمانی باعث افزایش و بهبود گردش خون در بافت واریسی می شود و از ایجاد زخم و قانقاریا در آن نقطه جلوگیری می کنند.

لیزرتراپی :

در لیزر درمانی برای درمان واریس می توان استفاده کرد. در این روش، از نور لیزر متمرکز شده با طول موج های مختلف برای درمان استفاده می شود. لیزرتراپی به کاهش درد بافت واریسی کمک می کند. گاهی اوقات از لیزر برای بستن وریدهای واریسی و وریدهای عنکبوتی کوچکتر استفاده می شود. در لیزر تراپی واریس، برای بستن رگها نیازی به هیچ برش یا سوزنی نیست و این یکی از مزایای درمان واریس با لیزر است.

دیپ اوسیلیشن :

همانطور که در بالا گفته شد، درمان فیزیوتراپی برای واریس های خفیف و جدی قابل انجام است. اما اگر واریس شما خیلی شدید باشد و با لیزر درمانی، مگنت تراپی یا تمرین درمانی قابل درمان نباشد، قبل از فکر کردن به عمل جراحی می توانید از درمان فیزیوتراپی جدیدی به نام دیپ اوسیلیشن استفاده کنید. این روش درمانی به تازگی وارد ایران شده است. دیپ اوسیلیشن روش درمانی بسیار ملایم و موثری است که با ضربه های الکترواستاتیک ملایم با فرکانس پایین کار می کند. این دستگاه قادر است شدیدترین واریس هایی را که فقط با جراحی قابل درمان هستند، بدون عوارض جانبی بهبود دهد. برای درمان واریس شدید، دیپ اوسیلیشن می تواند باعث:

• بهبود سریع زخم های باز ناشی از واریسی
• کاهش درد و ورم بافت واریسی
• این روش درمانی خاصیت آنتی فیبروزی و سم زدایی دارد و به به تغذیه بافت واریسی و جلوگیری از قانقاریا یا زخم شدن آن کمک می کند.
• با تحریک کلاژن سازی به جوان سازی وریدهای منطقه واریس که ضعیف و بزرگ شده اند و نیز جوانسازی بافت واریسی کمک می کند. همچنین به این طریق، زخمها را بهبود می دهد.
• ضربه های الکتروستاتیکی به عمق 8 تا 12 سانتی متری بافت به راحتی دسترسی دارند و وریدهای واریسی عمیق را نیز می توانند درمان کنند.

• مگنت تراپی:

در این روش از امواج مغناطیسی برای درمان واریس استفاده می شود. مگنت تراپی گردش خون در رگهای واریسی را بهبود می دهد. به این ترتیب مواد مغذی به بافتها می رسد و مواد زائد بیشتری از بافت واریسی خارج می شود. به همین دلیل اگر در معرض زخم یا قانقاریا باشید این روش می تواند به درمان شما کمک زیادی کند. این روش برای کاهش دردهای عضلانی و بهبود زخمهای واریسی روش بسیار موثری است.