آسیب های نخاعی

آسیب نخاعی

آسیب نخاعی چیست ؟

آسیب نخاعی به آسیب و صدمه وارد شده به نخاع، اشاره می‌کند. آسیب نخاعی، نوع بسیار جدی از آسیب فیزیکی است که به احتمال زیاد، تأثیرات پایدار و قابل توجهی را بر بسیاری از جنبه‌های زندگی روزانه فرد مصدوم دارد. طناب نخاعی مجموعه‌ای از اعصاب و بافت‌های دیگر است که مهره‌های ستون فقرات از آنها محافظت می‌کند.

ستون فقرات شامل بسیاری از اعصاب است و از پایه مغز (بصل النخاع) تا نزدیک باسن ادامه دارد. نخاع مسئول ارسال پیام از مغز به تمام قسمت‌های بدن است. همچنین، نخاع پیام‌ها را از بدن، به مغز ارسال می‌کند. بدن ما قادر به درک درد و حرکت اندام‌ها، به دلیل پیام ارسال شده از طریق نخاع است. اگر نخاع آسیب ببیند، ممکن است برخی یا همه پیام‌های ارسالی، به مقصد نرسند. نتیجه این کار، از بین رفتن احساس و تحرک کامل یا از دست دادن عملکرد درست اندام‌های بدن و مغز است.

آسیب نخاعی اغلب نتیجه یک حادثه غیر قابل پیش بینی یا رویداد خشونت‌آمیز است.

موارد زیر می‌تواند باعث آسیب به نخاع شود:

رفتار خشونت‌آمیز
پرش به آب بسیار کم عمق
تروما در حین تصادف اتومبیل، به طور خاص ضربه به ناحیه صورت، سر و گردن، پشت یا قفسه سینه
افتادن از ارتفاع قابل توجه
آسیب‌های سر یا ستون فقرات در طول حوادث ورزشی
برق گرفتگی
پیچش شدید قسمت وسط نیم تنه

آسیب دیده نخاعی(معلول ضایعه نخاعی) به فردی اطلاق می شود که به هر علتی اعم از تروما یا ضربه، بیماری های مادرزادی، بیمارهای عفونی، تومور مغزی یا سرطان، بیماری های مغزی و عروقی و یا حتی مراحل پیشرفته ضایعات دیسکوپاتثی، نخاع از زیر منطقه بصل النخاع تا ناحیه انتهای شبکه دم اسبی که توسط ستون فقرات محافظت می شوند دچار آسیب شده و مقدار ضایعه آن از قسمتی تا قطع کامل و یا له شدگی و تغییرات استحاله ای باشد که نتیجه آن ایجاد عوارض حرکتی و حسی و یا اتونومیک یک یا چند اندام و تنه است.

برخی از ضایعات نخاعی و ریشه های آن :

کنکشن(CONCUSSION): که باعث ایجاد علائم عصبی خفیفی شده و پس از چند ساعت بهبود می یابند.
کوفتگی نخاع (CONTUSION): که منجر به ادم و خونریزی سطحی طناب نخاعی می شود.
فشردگی نخاع (COMPRESSION): که با ادم وایسکمی شدید همراه بوده و منجر به نکروز می شود. این ضایعه ممکن است دائمی باشد و یا این که پس از مدتی به آهستگی تخفیف یابد.
قطع کامل نخاع : که منجر به از بین رفتن کلیه اعمال فیزیولوژیکی نخاع در زیر محل ضایعه به طور دائمی می شود. این ضایعه در اثر زخم شدن به عقب؛ چرخیدن و فشردگی نخاع ایجاد می شود.

توانایی شما برای کنترل اندامتان پس از آسیب نخاعی بستگی به دو عامل دارد:

محل آسیب در ناحیه نخاعی
شدت آسیب به نخاع

کمترین آسیب به نخاع، به عنوان سطح عصبی آسیب‌های شما شناخته می‌شود.

آسیب نخاعی می تواند به دو نوع آسيب تقسيم شود:

آسیب کامل نخاعی: یک آسیب کامل به این معنی است که هیچ گونه عملکرد حسی و حرکتی در زیر سطح ضایعه وجود ندارد. هر دو طرف بدن به یک اندازه تحت تاثیر قرار می گیرد.
آسیب ناقص نخاعی: یک آسیب ناقص به این معنی است که قسمتی از عملکردهای حسی یا حرکتی زیر سطح اولیه‌ی ضایعه وجود دارد. یک فرد با آسیب ناقص نخاعی ممکن است قادر به حرکت یک عضو(دست و پا) بیش از دیگری باشد، ممکن است قسمت‌هایی از بدنش که نمی تواند حرکت کند را احساس کند ، یا ممکن است یک طرف بدنش از طرف دیگر بیشتر کار کند. با پیشرفت چشمگیر درمان ضایعه نخاعی، آسیب های ناقص رایج‌تر شده‌اند.

علائم آسیب های نخاعی

از دست دادن حرکت
فعالیتهای رفلکس اغراق آمیز یا اسپاسم
از دست دادن کنترل روده یا مثانه
تغییر در عملکرد جنسی ، حساسیت جنسی و باروری
از دست دادن یا تغییر احساس ، از جمله توانایی احساس گرما، سرما و لمس است
درد یا احساس سوزش شدید ناشی از آسیب به الیاف عصبی در نخاع شما
مشکل در تنفس، سرفه یا پاک شدن ترشحات از ریه های شما

علل آسیب نخاعی :

از علل آسیب نخاعی، می‌توان به آسیب ناشی از ضربه به مهره‌ها، رباط‌ها یا دیسک‌های ستون فقرات یا به خود نخاع اشاره کرد. همچنین ضربه مغزی نیز می‌تواند از علل آسیب نخاعی باشد که ناشی از یک ضربه ناگهانی به سر و ستون فقرات است که باعث شکستگی، انقباض، خرد شدن یا فشردن یک یا چند مهره در پشت و گردن فرد می‌شود. از دیگر علل آسیب نخاعی می‌توان به آرتریت، سرطان، التهاب، عفونت یا انحطاط دیسک ستون فقرات اشاره کرد.

آسیب فیبرهای عصبی هم می‌تواند از علل آسیب نخاعی باشد که باعث می‌شود بخشی یا تمام عضلات و اعصاب مربوط به آن فیبر، در زیر محل آسیب عملکرد خود را از دست بدهند.

از جمله شایع‌ترین علل آسیب نخاعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تصادف: تصادف‌های خودرویی و موتورسیکلت، عامل اصلی آسیب‌های نخاعی است.

سقوط: بیشتر علل آسیب نخاعی پس از ۶۵ سالگی، اغلب ناشی از سقوط به دلیل ناتوانی در کنترل حرکات به علت کهولت سن است.

اعمال خشونت: حدود ۱۲ درصد از علل آسیب نخاعی، در جامعه ناشی از برخوردهای خشونت آمیز، اغلب شامل زخم‌های گلوله و چاقو است.

آسیب‌های ورزشی و تفریحی: فعالیت‌های ورزشی حدود ۱۰ درصد از علل آسیب نخاعی را ایجاد می‌کنند.

مصرف الکل: یکی از علل آسیب نخاعی در جوامع بشری است.

بیماری‌ها: سرطان، آرتریت، پوکی استخوان و التهاب نخاعی نیز می‌توانند از علل آسیب نخاعی باشند.

عوارض آسیب های نخاعی

سیستم تنفس: صدمه و آسیب به مهره های گردنی یا شکستگی بالای ۴ C مشکلات خاصی را در عمل تنفس به وجود آورده و باعث توقف کامل تنفس می شود صدمه زیر ۴C در صورت فعال بودن عصب فرنیک باعث تنفس دیافراگماتیک خواهد شد.

سیستم قلبی و عروقی : هرگونه قطع عرضی در طناب نخاعی بالاتر از سطح T5 ا ثر اعصاب سمپاتیک را بر سیستم قلبی و عروقی از بین می برد و باعث مشکلات فوری شامل برایکاردی – هیپوتانسیون و کاهش برون ده قلبی می شود.

سیستم ادراری: رتانسیون ادراری یک علامت شایع در صدمات حاد نخاعی و شوک نخاعی است. مثانه با توجه به فقدان اثر مهاری مغز بسیار تحریک پذیر می شود در نتیجه مکرراً مقدار کمی ادرار دفع خواهد کرد که دفع مثانه به طور کامل صورت نگرفته و این امر منجر به اتساع مثانه و احتباس ادرار و بروز عفونت و سنگ های ادراری می شود.

سیستم معده ای – روده ای: چنانچه طناب نخاعی بالاتر از ۵ T و به طور عرضی قطع شود فقدان عصب رسانی سمپاتیک ممکن است که منجر به ایجاد اتساع ایلئوس و معده شود.

مشکلات دفعی ؛ سختی و احتباس مدفوع نیز ایجاد می شود.

شوک نخاعی و هیپورفلکس خود به خودی: شامل انبساط مثانه (در اثر استاز ادراری) و انبساط روده و زخم فشاری .

تشخیص آسیب نخاعی :

در اتاق اورژانس، ممکن است پزشک با توجه به بازرسی و معاینه دقیق، تست عملکرد و حرکات احساسی و با سؤالاتی در مورد حادثه، بتواند آسیب نخاعی را رد کند؛ اما اگر فرد مجروح از درد گردن شکایت کند، به طور کامل بیدار نشود، یا علائم واضح ضعف و آسیب عصبی داشته باشد، آزمایش‌های تشخیصی اورژانس نیاز خواهد بود. این آزمون‌ها شامل موارد زیر هستند:

اشعه ایکس: پرسنل پزشکی معمولاً این آزمایشات را برای افرادی که مشکوک به آسیب نخاعی پس از ضربه هستند، انجام می‌دهند. اشعه ایکس می‌تواند مشکلات ستون فقرات، تومورها، شکستگی‌ها یا تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات را نمایان کند.

توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: سی تی اسکن نگاهی دقیق‌تر به ناهنجاری‌هایی که در اشعه ایکس دیده می‌شود، فراهم می‌کند. این اسکن با استفاده از رایانه برای ایجاد یک سری تصاویر از مقطع عرضی است که می‌تواند استخوان، دیسک و دیگر مشکلات را نشان دهد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر کامپیوتری استفاده می‌کند.

درمان آسیب نخاعی :

متأسفانه هیچ راهی برای درمان آسیب به نخاع وجود ندارد. اما محققان به طور مداوم در درمان‌های جدید، (از جمله پروتز و داروهایی که ممکن است بازسازی سلول‌های عصبی یا عملکرد اعصاب را بهبود بخشد)، کار می‌کنند. در عین حال، جراحی نخاع بر جلوگیری از آسیب بیشتر و توانمند سازی افراد مبتلا به صدمه نخاعی به بازگشت به زندگی فعال و سودمند تمرکز می‌کند.

با این حال فیزیوتراپی می تواند به بیماران مبتلا به آسیب نخاعی با تحریک ماهیچه ها به عنوان یک حرکت تاثیر گذار برای تقویت غضلات کمک کند. هدف فیزیوتراپی برای کمک به بیماران به حداکثر رساندن توان بالقوه افراد است تا بتوانند تعادل عمومی خود را دوباره بدست بیاورند.

برخی از مهمترین اهداف درمان فیزیوتراپی آسیب نخاعی :

فیزیوتراپیست‌ها پس از ارزیابی وضعیت افراد و بحث در مورد اهداف فرد ، بر نیازهای فردی خاص خود تمرکز می کنند.
آن‌ها می‌توانند برنامه شخصی و مناسب فیزیوتراپی را طراحی کنند تا به فرد در دستیابی به اهدافش کمک کنند.
وضعیت افراد بستگی به شدت و نوع آسیب نخاعی که از آن رنج می برند دارد .مانند آسیب‌های ناقص یا کامل.
فرد ممکن است از ضعف عضلانی یا فلج، نقص تعادل و تحرک، نقص حرکات عملکردی، ضعف بدن و دشواری تنفس رنج ببرد. در این شرایط فیزیوتراپی با تمرکز بر روی فرد و یک برنامه درمانی که متناسب با شرایط خاص و نیازهای فرد است فراهم می‌کند.
برخی از جنبه های مفید فیزیوتراپی برای آسیب های نخاعی ممکن است شامل تمرینات کششی برای کمک به حفظ طول تاندون و عضلات و یا کاهش اسپاسم عضلات باشد.
پزشکان همچنین می‌توانند تمرین‌های تقویتی و انعطاف پذیری را که برای تمام بدن افراد مفید هستند، ارائه دهند. علاوه بر این، تمرینات تنفسی ممکن است به عنوان راهی برای جلوگیری از عفونت قفسه سینه و به حداکثر رساندن عملکرد ریه به افراد توصیه شود. این تمرینات بدنی و تعادلی نیز ممکن است، درد همراه با اختلال تعادل و حالت را کاهش دهند. این تمارین به عنوان یک تکنیک فردی به سوار و پیاده شدن افراد از ماشین، وان حمام، دستشویی و استفاده از صندلی چرخدار و غیره کمک خواهد کرد.
یک برنامه‌ی درمانی موفق در فیزیوتراپی در ایتدا همیشه با ارزیابی بیمار و پس از آن، با برنامه‌ی تنظیم شده‌ای که معمولا شامل درمان ویژه‌ای برای نوع آسیب نخاعی بیمار می شود، آغاز می شود. به عنوان مثال، آسیب گردن می تواند موجب فلج چهار اندام شود، که مستلزم درمان و بهبودی خاص است.
شاید مهمترین جنبه آسیب نخاعی سطح آسیب باشد. اگر درمان فیزیوتراپی مرتب دنبال نشود، ستون فقرات شروع به آتروفی زیر سطح آسیب نخاعی خواهد کرد. در نتیجه، ستون فقرات انقباض یافته و کل بدن ضعیف‌تر از زمان فعلی آن می‌شود.
فیزیوتراپی درمان‌های موثر متعددی را برای بیماران مبتلا به صدمات نخاعی ارائه می‌دهد. که این درمان‌ها شامل تحریک الکتریکی، بیوفیدبک، درمان جنبشی یا ارتعاشی، لیزر درمانی و دیگر فعالیت های تحریک کننده است. آب درمانی نیز یک روش فیزیوتراپی است که منجر به پیشرفت بیماران مبتلا به صدمات نخاعی می‌شود.
گاهی اوقات بیماران آسیب نخاعی، با تمام این درمان ها می توانند بهبود بیابند. در غیر این صورت، آنها می توانند تا زمانی که تحت درمان هستند بدنشان را به راحتی از بدتر شدن حفظ کنند.
تکنیک‌های درمان فیزیوتراپی قطعا در بیماران مبتلا به آسیب نخاعی متفاوت می‌باشد. فیزیوتراپی نقش مهمی در کمک به بیماران نخاعی بازی می‌کند و نه تنها آنها را قادر می‌سازد که عملکرد طبیعی خود را که در حال حاضر قادر به داشتن آن هستند حفظ کنند، بلکه به کیفیت زندگی آن‌ها با افزایش توانایی‌های فیزیکی بهبود می بخشد.

روش های درمان فیزیکی برای افراد مبتلا به صدمات نخاعی بسیار متنوع است. این روش ها در درجه اول به شما کمک می کنند تا به تحرک مطلوب دست یابید و علاوه بر آن بسیاری از مسائل دیگری که مرتبط با این مشکل هستند را نیز در بر می گیرد. در نتیجه، گزینه های مختلف درمانی بسیاری وجود دارد.

در زیر برخی از رایج ترین گزینه های فیزیکی و توانبخشی را مشاهده خواهید کرد:

مناسب بودن هر روش درمانی بستگی به نوع آسیب و اهداف شما در دوره فیزیوتراپی دارد.

آموزش گام برداشتن و پیاده روی : این کار معمولا شامل استفاده از تردمیل برای راه رفتن می شود. اگر نتوانید این کار را به دلیل ضعف پا انجام دهید، می توانید در حالی که با بندی بر روی تردمیل نگه داشته شده اید، از تردمیل استفاده کنید.

روش دیگری که می تواند استفاده شود این است که اسپلینت هایی (splint ) را برای ساق پاهایتان فراهم کنند و شما با کمک عصا تمرین پیاده روی را در ورزشگاه توانبخشی انجام دهید.

آموزش حرکت با صندلی چرخدار: افرادی که به صندلی چرخدار وابسته هستند باید مهارت های فراوانی را داشته باشند تا بتوانند با صندلی های خود در جامعه حرکت کنند. آموزش به طور معمول شامل یادگیری برای هل دادن صندلی چرخدار بر روی سطوح مختلف و بالا و پایین رفتن از یک پله یا سطح شیب داراست.
تمرین تحرک نشسته: افراد وابسته به صندلی چرخدار باید یاد بگیرند که چگونه به رختخواب بروند و از آن خارج شوند و یا بر روی صندلی های توالت بنشینند و بلند شوند. فیزیوتراپی برای این افراد معمولا شامل تمرین مکرر این مهارت ها می شود.
تمرین های قدرتی: ضعف، یکی از ویژگی های اصلی آسیب نخاعی است و فیزیوتراپی برای این افراد معمولا شامل تمرینات تقویت کننده می شود.

این کار می تواند با استفاده از تجهیزات ورزشگاه و یا از طریق تمرین مهارت های حرکتی انجام شود.

تمرین های تناسب اندام: فیزیوتراپی می تواند با تشویق کردن شما به انجام تمرین های منظم که متناسب با توانایی شما تنطیم شده اند، به شما کمک کند که پس از آسیب دیدگی، از نظر جسمی متناسب و سلامت شوید.

افراد مبتلا به آسیب نخاعی همچنین می توانند به صورت دوره ای از دوره های کوتاه فیزیوتراپی در مراحل مختلف زندگی خود بهره مند شوند. این امر به ویژه برای کمک به انطباق با آسیب های شخص و اثرات پیر شدن مهم است.